8

SİLİKON KALIPLAMA VE PARÇA KOPYALAMA

 

Kalıp almak için kullandığım silikon bazlı malzemeler 2 çeşittir:
RTV silikon (sıvı) ve 2 bileşenli macun.
RTV (room temperature vulcanizing) silikon piyasada bulunuyor. Kilosu 30-35 TL civarlarında. En hassas kalıp bununla alınıyor ama priz alması 1 günü buluyor. Küçük ve girift parçalara uygulamak zor, çünkü sıvı olduğu için parçada kademeli birleşim gerekiyorsa bu yapılamıyor.

Macuna gelince; Türkiye'de modelcilik amacına yönelik kalıp macunu bildiğim kadarı ile yok. Örnek ürün Micromark’da var. http://www.micromark.com/SILICONE-PUTTY-1-LB,7853.html

Türkiye'de diş hekimlerinin kullandığı kalıplık malzemeler var: Zetaplus ve Oranwash.
Zetaplus nispeten sert, ana kalıplık malzeme, ince detaylara giremiyor. Bununla kalıp alındıktan sonra içine Oranwash sürülüp tekrar parça kalıba basılıyor, o zaman net detay alınıyor. Bunların da cıvık bir katalizörü var (Indurent Gel), karıştırırken mutlaka eldiven takmak gerekiyor. Ama çalışma süresi çok kısa. en fazla 1 dk. içinde parçayı kalıba yatırmak lazım, hemen donuyor. Bu malzemeler diş depolarından alınabilir.



Mastar modeli her türlü açıklık (camlar, tekerlek yuvaları vs.) kapanmış olarak yapmak lazım ki, içine silikon dolmasın. Alt tarafı tam yataya oturtmak için mastar modelin altında da 10-15 mm lik bir etek dönmek gereklidir. Mastar model, her kenardan 40-50 mm kalacak şekilde, uygun bir kap içine UHU Patafix macun ile silikon girmeyecek şekilde çepeçevre yapıştırılmalıdır.
Kalıp silikonuna ağırlık bazında %5 civarında katalizörünü ekleyip (genel değerdir, markadan markaya farklılık gösterebilir) iyice karıştırılmalıdır. Parça büyükse (otomobil gövdesi gibi) karıştırma işlemi için elektrikli matkap ucuna takılan karıştırıcılardan kullanmakta fayda vardır. Tam karışmazsa donmayan sıvı silikon bölgeler kalabilmektedir.

Karışmış silikon, mastar modelin etrafında kalan boş alana gezdirerek dökülmek sureti ile modelin 15-20 mm üstünde kalacak şekilde doldurulmalıdır. Normalde 8-10 saat sonra silikon donar, ama ortam sıcaklığına bağlı olarak bu süre uzayıp 24 saate kadar da çıkabilir.

Parçalı kalıp yapılacaksa, donmuş silikonun üzerine yeni silikon dökme durumunda yekpare dökülmüş gibi kaynarlar, ayrılamazlar. Onun için donmuş parçanın üzerine yapışmayı engelleyici bir madde (ayakkabı cilası, arap sabunu, vazelin gibi) sürülmesi gerekir ki, az bir kuvvetle iki parça birbirinden ayrılabilsin.

Özellikle yan yüzeylerde veya yatay çıkıntıların alt yüzlerinde minicik hava kabarcıkları kalabilir. Bunlar yüzeye çıkamamış olan hava kütleleridir. Aslında silikonu döktükten sonra komplesini vakum altında tutmak lazımdır. Vakum altında iken, kalan hava kabarcıkları genleşip silikonun yüzeyine çıkacak ve silikon kabarcıksız olacaktır.

Bu şekilde dişi kalıp elde edilir. Şayet kabuk gibi bir parça üretmek gerekiyorsa (ör. otomobil gövdesi) bu kalıbın içine bir de erkek kalıp yapmak lazımdır ki, iş parçası bir kabuk olarak çıkabilsin. Örneğin, 2 mm kalınlıkta bir kabuk çıkartmak için her üç eksende 4'er mm küçük olan bir erkek kalıp yapmak gerekir. Bunun için Renault-12 ve Anadol'da uyguladığım yöntemlere benzer yöntemler kullanılabilir. Gövde alt tarafa doğru fazla daralma yapıyorsa (Renault-12 nin arkası gibi) o zaman erkek kalıbı da peşpeşe çıkarılabilecek gibi 2 parçadan yapmakta fayda vardır. Anadol'da gövde uygundu, erkek kalıbı tek parça yaptım.

Kalıbın tasarımında gözönünde bulundurulması gereken en önemli konu, polyester resin kalıpta yayılırken havanın rahatça tahliye edilebilmesini sağlamaktır.

Erkek kalıp da hazır olunca, kabuk halinde çıkacak gövde için ne kadar polyester resin lazım olduğu araya su döküp bulunabilir. Sonra tabii ki kalıplarda kalan suyu güzelce yok etmek gerekir.

 
Polyester resin hazırlama:

İki türlü polyester resin kullanılabilir.

1- Endüstriyel tip (oto polyester parça imalinde kullanılan):

3 bileşenlidir. Polyester, hızlandırıcı ve sertleştirici.
Polyesterin içine önce binde 2-3 oranında hızlandırıcı (mor renklidir) katılıp karıştırılır, sonra da %2-3 oranında sertleştirici katılıp karıştırılır. Hızlandırıcı ve sertleştirici hiçbir zaman kendi başlarına bir araya getirilmemelidir, patlama olabilir. Bazı polyesterciler hızlandırıcıyı polyestere karıştırılmış olarak verebilirler.

 
2- Hobi amaçlı tip

2 bileşenlidir, 1:1 oranında karıştırılır. (örnek marka: Smooth-on)

Polyester resin dökerken, malzemenin girmesi zor olabilecek bölümlere (far kaşları, yağmur oluğu çıtası gibi) bir fırça veya kürdan ucu ile önceden yedirmekte fayda vardır. Yine otomobil gövdesinden örnek vermek gerekirse; hesaplanan miktar polyester resin dişi kalıba dökülür, erkek kalıp ortalanıp içeri sokulur, polyester resin cidarlara yayılacaktır. Polyester resin 3-4 dakikada macunlaşmaya başlayacak, 10 dk. civarında nispeten sertleşmiş olacaktır. Ama kemikleşmesi için birkaç saat kalıpta tutmak lazımdır, erken çıkarılırsa çarpılma yapabilir. Hobi amaçlı olanların daha uzun sertleşme süreli olan çeşitleri de bulunmaktadır.


Alternatif malzeme:

İş parçası basitse ve polyester resin kullanmak istenmiyorsa Akemi (mermer yapıştırıcısı) kullanıp bunu kalıba doldurarak parça üretmek de mümkündür.

İş parçasının bir tarafı düz ise, tek parçalı kalıp doldurularak üretim yapılabilir. Şayet kalıp 2 parçadan oluşuyorsa, her iki parçaya da doldurup daha kurumadan kalıpları birleştirmek gerekir. Malzeme kuruyunca (5 dk. civarı) tek parça olarak çıkar. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, kalıp parçaları kapatıldığı zaman hizaları şaşmayacak şekilde olması için her iki kalıba da birbirini tam karşılayacak bir işaret koyulması gerektiğidir. Bu işaret, kalıbın uygun bir yerlerine açılan V-şeklinde bir çentik bile olabilir. Ama Akemi kullanılırken dikkat edilmelidir, sıvı olmadığı için kalıbın her yerine nüfuz etmeyebilir. Böyle eksik çıkan parça olursa eksik kalan yere ufak bir Akemi daha koyup ilk çıkan parça ile beraber tekrar kalıbın içine kapatıp onarım yapılabilir. Biraz ek yeri belli olacaktır ama sonra zımpara ile yok edilebilir.

.

.